Niewinny leksykon winny

Pierwsza pomoc przy zamawianiu w tradycyjnej winiarni

„Heuriger“ (dosł. tegoroczniak)
W Dolnej Austrii Heuriger oznacza zarówno młode wino jak i lokal, w którym podaje się wino własnej produkcji. Może to być tzw. Buschenschank, prowadzony sezonowo przez właściciela winnicy lub zakład gastronomiczny prowadzony na prawach Heurigera.

Kellergasse (dosł. uliczka piwniczna)
Istniejące od wieków skupienie piwnic do składowania wina, uszeregowane wzdłuż uliczki na skraju wsi, na ogół o romantycznym nastroju. To tu dawniej (a często jeszcze dziś) tłoczono, przechowywano, wypróbowywano i sprzedawano wino – oraz świetowano wszelkie możliwe okazje.

Ausgesteckt/“ausg’steckt“ (dosł. wywieszony)
W myśl dolnoaustriackiej ustawy o sezonowym wyszynku wina „właścicielom winnic i sadów przysługuje prawo do odpłatnego serwowania wina własnej produkcji“. Na szczęście producenci wina wzięli sobie ten przepis do serca. “Ausg’steckt“ oznacza, że lokal jest czynny, co sygnalizuje pęk gałęzi wywieszony w widocznym miejscu przy wejściu, nierzadko kolorowo podświetlony.

Alkohol a kierowca
Obowiązuje ustawowo dopuszczony limit poniżej 0,5 promili alkoholu we krwi.

Achterl (ósemka)
Podstawową jednostką  uznawaną przez austriackich miłośników wina jest Achterl (ósemka), co oznacza oczywiście jedną ósmą litra szlachetnego trunku. Już od wielu lat nawet w „Heurigerze”, gdzie długo hołdowano miarze „Viertel“ (ćwiartki, a zatem jednej czwartej litra), zwyciężyła orientacja na jakość, a nie na ilość. Ósemka przybiera różne formy: Flucht-Achterl to polski strzemienny, czyli ostatni kieliszek przed wyjściem, a Steh-Achterl to wino pite na stojąco, na ogół pod niewielką przekąskę.

G’spritzter (szprycer)
W Austrii nawet mieszanie wody z winem jest ściśle uregulowane. Przepisy dotyczące wina definiują popularnego szprycera jako mieszankę co najmniej jednej części wytrawnego wina z jedną częścią wody sodowej lub mineralnej przy czym napój winien zawierać co najmniej 4,5 %. alkoholu.

Most (moszcz)
W Dolnej Austrii pod pojęciem Most rozumie się kwaśnawy pobudzający napój o niewielkiej zawartości alkoholu, uzyskiwany z jabłek i gruszek (przede wszystkim w regionach Mostviertel w zachodniej części Dolnej Austrii oraz w Bucklige Welt w południowej części tego kraju związkowego). Traubenmost (moszcz winogronowy) to niesfermentowany sok z winogron.

Sturm (moszcz częściowo sfermentowany)
Jest oczywiste, że ten napitek dostępny jest tylko jesienią. Częściowo sfermentowanego, mętnawego moszczu z winogron można się napić jedynie w ciągu kilku tygodni po winobraniu. Należy przy tym zachować miarę, nie tylko ze względu na zawartość alkoholu lecz również w związku z działaniem znacznie przyspieszającym przemianę materii…

Pfefferl (dosł. pieprzunio)
Charakterystyczną cechą najbardziej znanego dolnoaustriackiego wina Grüner Veltliner jest delikatnie pieprzna nuta w aromacie i smaku.  A że jest ona właśnie łagodna i delikatna, w austriackim dialekcie określa się ją zdrobniale jak Pfefferl.

Sommerwein/Terrassenwein (dosłownie: wino letnie/tarasowe)
W upalne dni, na ogrodowym grillu lub swobodnym wieczorze na tarasie złożone wina o dużej zawartości alkoholu nie przynoszą upragnionego orzeźwienia. Warto wtedy sięgnąć po lekkie, nieskomplikowane wina z owocową nutą, które z tego względu nazywa się winami letnimi lub tarasowymi i nie jest to bynajmniej określenie pogardliwe.

DAC
Jest to skrót od Districtus Austriae Controllatus. Na podstawie obowiązującego austriackiego systemu klasyfikowania win gatunowych, wina z oznaczeniem DAC są ze względu na swój smak charakterystyczne dla określonych terenów uprawy winorośli
w Austrii. 

Federspiel (dosł. gra piórkowa)
Stowarzyszenie producentów wina regionu Wachau Vinea Wachau Nobilis Districtus dzieli swoje wytrawne białe wina na trzy kategorie: “Steinfeder“ to wina zawierające poniżej 11,5 % alkoholu, “Federspiel“ – zawierające poniżej 12,5. % przy conajmniej 17° KMW (oznaczenie zawartości cukru), a “Smaragd“ to wina o wyższej zawartości alkoholu. Pojęcie “Federspiel“ pochodzi z sokolnictwa, mającego w regionie Wachau wielką tradycję. Oznaczało ono pierwotnie symulację zdobyczy, prowadzoną dla zwabienia sokoła z powrotem na rękawicę sokolnika.

 G’sundheit – sollst leben! (dosł. na zdrowie – żyj sobie!)
Picie moszczu obrosło w swoiste rytuały. Dobrze wychowani ludzie w regionie Mostviertel podnosząc do ust szklankę moszczu nie wymieniają zwyczajowego „Prosit“, lecz życzą sobie „G’sundheit“ czyli na zdrowie. Właściwa odpowiedź brzmi „Sollst leben!“ (żyj sobie!).